Towarzystwo Przyjaciół Skawiny

Nagrobek ten jest jedną z najczęściej odwiedzanych, przez mieszkańców i młodzież szkolną, mogił skawińskiego cmentarza parafialnego z okazji Wszystkich Świętych oraz świąt państwowych. Składane są tam wiązanki kwiatów, zapalane znicze. Jest on głównym miejscem lekcji patriotyzmu i historii w ramach muzealnych lekcji organizowanych przez Muzeum Regionalne. Bo jest to nagrobek wyróżniający się spośród innych swoją oryginalnością. Oryginalność wynika nie ze wspaniałej architektury, lecz faktu, że kryje prochy nieznanego żołnierza poległego we wrześniu 1939 roku.
Nagrobek ze względu na postępujące zniszczenia wymagał zabiegów konserwatorskich. Głównym celem prac było przywrócenie obiektowi wszystkich utraconych cech technicznych oraz pierwotnych walorów artystycznych.
Nagrobek na rzucie prostokąta, wykonany jest z zaprawy cementowej, murowany, wykończony w technice lastriko. Na płycie głównej widnieją inskrypcje; – z prawej strony„ ŚP. NIEZNANY ŻOŁNIERZ / ZGINĄŁ 5.IX.1939r. Pod inskrypcją wizerunek ORŁA w kształcie koła w białej karrarze. Z lewej strony „ ŚP. KOPYTKO ALOJZY/ MŁOT II / ur. 4.XI. 1921 r./ Zginął 29.IX 1943 r/ BOJOWNIKOM O WOLNOŚĆ I DEMOKRACJĘ/ MX PPS W SKAWINIE XI 1946 /. Nad nagrobkiem stoi metalowy krzyż, wykonany z rury pomalowany w barwy biało-czerwone.
Obiekt był w złym stanie technicznym i estetycznym. Pokryty był szarą patyną i brudem. Na bokach widoczne były drobne mikropęknięcia wyprawy lastriko. W pęknięciach osadził się czarny brud i porastały mchy. Litery inskrypcji pomalowane były bardzo niestarannie białą farbą olejną.
Prace konserwatorskie polegały na usunięciu z powierzchni nagrobka mchów i porostów. Powierzchnię nagrobka umyto przy użyciu myjki ciśnieniowej, czarną uszczelniającą patynę z powierzchni kamienia usunięto stosując kompresy ligninowe nasączone czteroprocentowym roztworem kwasu fluorowodorowego.
Usunięte zostały nieestetyczne betonowe boczne „donice” w kształcie koryt. Powierzchnię nagrobka lastrikowego zaimpregnowano preparatem Grundeks. Inskrypcje na płycie górnej podmalowano białą farbą olejną. Całą powierzchnię lastriko i kamienia zahydrofobizowano preparatem silikonowym. Uporządkowano otoczenie wokół nagrobka.
Wykonano również prace, które w sposób zasadniczy zmieniły wygląd mogiły „Nieznanego Żołnierza”. W miejsce zdemontowanych „donic” zostały zamontowane kamienne płyciny z szarego piaskowca. Pomiędzy dwa słupki zamontowano kamienną pionową płytę, na których w przyszłości mogą być wykonane inskrypcje.
Wykonanie tych trzech kamiennych tablic jest przygotowaniem miejsca upamiętnienia mieszkańców Skawiny poległych w czasie II wojny światowej. Tablice te będą w przyszłości zawierały nazwiska skawinian poległych w tym czasie w walce o Polskę. Nazwiska mieszkańców Skawiny poległych w czasie I wojny światowej możemy odnaleźć na okolicznościowej tablicy w kościele parafialnym.
Ci, którzy zginęli w następnej wojnie nie doczekali się jak dotąd takiej tablicy. Mimo upływu 70 lat od zakończenia II wojny światowej nie ma w naszym mieście miejsca upamiętnienia śmierci skawinian poległych i zaginionych w walce o niepodległość w latach 1939-1945.
W dokumentach Towarzystwa Przyjaciół Skawiny możemy odnaleźć około 50 nazwisk mieszkańców  z rejonu Skawiny poległych i zaginionych w tym okresie. Na tej znajdujemy następujące osoby: Byk Czesław, Chmielarczyk Julian, Czarnota Andrzej, Czarnota Michał, Czopek Kazimierz, Czopek Franciszek, Czopek Marian, Dedak Mieczysław, Dudek Franciszek, Dzik Stefan, Fidziński Mieczysław, Fidziński Stanisław, Górnisiewicz Ignacy, Grabowski Jan, Guzik Franciszek, Hałaciński Andrzej, Hajto Jan, Jamróz Władysław, Jaworski Zdzisław, Kala Kazimierz, Klimas Stanisław, Konik Mieczysław, Kolasa Jakub, Kopyto Alojzy, Kotulski Jan, Krupnik Franciszek, Kryciński Adam, Majdzik Zygmunt, Mastela Władysław, Milc Jadwiga, Mrożek Wawrzyniec, Muszyński Bronisław, Miś Stanisław, Oliwianka Irena, Ożóg Marian, Pachel Kazimierz, Polak Józef, Prochownik Tomasz, Sajkowski Józef, Seremet Józef, Stokłosa Stanisław, Surówka Jan, Szwet Józef, Śliz Jan, Świdowski Tomasz, Wekszajder Leszek, Żarnowski Bronisław, Żarnowski Feliks, Żmuda Jan
Zwracamy się z apelem do wszystkich czytelników, członków i sympatyków naszego Towarzystwa o pomoc w sporządzeniu jak  kompletnej listy skawinian – ofiar  II wojny światowej. Jeżeli posiadanie istotne informacje w tym temacie przekażcie je do TPS. Cennymi informacjami będą nawet te szczątkowe informacje o zamordowanych osobach jak rok urodzenia, domniemane miejsce śmierci itp.
Mamy nadzieję, że przy Waszej pomocy lista osób poległych i zaginionych w czasie II wojny światowej stanie się listą pełną.